Περιγραφή - Σχόλια:

Η μορφή σώζεται σχεδόν ακέραιη. Η κεφαλή είναι συγκολλημένη στο ύψος του λαιμού (λείπει μικρό τμήμα στη βάση του λαιμού). Μικρές αποκρούσεις και απολεπίσματα παρατηρούνται κατά τόπους στην επιφάνεια του μαρμάρου, ιδίως στις πτυχές του ιματίου. Εικονίζεται ιστάμενη (επί κυκλικής πλίνθου), μετωπική γυναικεία μορφή που φέρει το βάρος του σώματος στο αριστερό σκέλος, ενώ το δεξί είναι λυγισμένο και τραβηγμένο πλάγια και ελαφρώς προς τα πίσω. Φορά ποδήρη χιτώνα, ευρύ ιμάτιο που τυλίγεται γύρω από το μεγαλύτερο μέρος του σώματος, και σανδάλια ελληνιστικού τύπου (τα τριώροφα καττύματα ακολουθούν το περίγραμμα των δακτύλων των ποδιών). Το πρόσωπο είναι ωοειδές με γεμάτα μάγουλα, στενό στόμα με σαρκώδη χείλη, λεπτή μύτη και αμυγδαλόσχημα μάτια με πλατιά βλέφαρα. Τα φρύδια καταλήγουν σε οξείες ακμές. Φέρει «πεπονοειδή» κόμμωση. Αντιγράφεται πιστά ο αγαλματικός τύπος της «Μικρής Ηρακλειώτισσας». Η πληροφορία ότι ο ανδριάντας βρέθηκε μαζί με τον θεόμορφο εικονιστικό ανδριάντα υπό τη μορφή Ερμή Αθήνα, Eθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αρ. ευρ. 241 (Καλτσάς 2001, 312, αρ. κατ. 653, περίοδος Αδριανού), αν και πολύ πιθανή, δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί (οι A. Michaelis και o A. Conze είχαν δει το 1860 τα αγάλματα μαζί στο σπίτι του Αριστείδη Γεωργίου, σύμφωνα με τη μαρτυρία του οποίου τα είχε βρει μαζί κοντά στο σπίτι του στο νότιο τμήμα του Αιγίου). Η συσχέτιση των δύο αγαλμάτων «επιβεβαιώνεται» συνήθως στην έρευνα κατ’ αναλογία με το συζυγικό σύνταγμα δύο Ρωμαίων ευεργετών της πόλης της Άνδρου, που βρέθηκαν μαζί, και όπου το ανδρικό πορτρέτο είναι θεόμορφο σε αγαλματικό τύπο Ερμή, ενώ το γυναικείο στον τύπο της «Μεγάλης Ηρακλειώτισσας» (για το σύνταγμα της Άνδρου και του Αιγίου βλ. σχετικά Daehner 2007, 134 [C. Vorster]· Stephanidou-Tiveriou 2009, 366-368 με βιβλιογραφία). Ο τύπος της «Μικρής Ηρακλειώτισσας» και η πεπονοειδής κόμμωση δεν αποκλείουν a priori την απεικόνιση μιας ύπανδρης γυναίκας, παρά το γεγονός ότι τόσο η κόμμωση, όσο και ο αγαλματικός τύπος εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα σε απεικονίσεις κοριτσιών και νεαρών εν γένει γυναικών (για τα δύο αυτά θέματα – του αγαλματικού τύπου και της πεπονοειδούς κόμμωσης ως μη απόλυτες ενδείξεις νεαρής ηλικίας βλ. M. Gkikaki, Die weiblichen Frisuren auf den Münzen und in der Großplastik der klassischen und hellenistischen Zeit: Typen und Ikonologie, Rahden 2014, 487, 505, 518· Daehner 2007, 102, 106, 120-122, 129-131, 133, 135 [J. Daehner και C. Vorster]). Η αναγνώριση του αγάλματος ως επιτυμβίου δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί, αφού αφενός δεν γνωρίζουμε τον τόπο εύρεσης, αφετέρου το συζυγικό σύνταγμα της Άνδρου για το οποίο έγινε ήδη λόγος και είχε υποτεθεί παλαιότερα ότι ήταν επιτύμβιο, σήμερα γνωρίζουμε ότι προέρχεται από Ηρώο στην Αγορά της αρχαίας πόλης της Άνδρου (Stephanidou-Tiveriou 2009, 366-368 με βιβλιογραφία).

Βιβλιογραφία:

G. Körte, «Zwei Statuen aus Aigion in Achaia», AM 3 (1878), 95, πίν. 6· Π. Καββαδίας, Γλυπτά του Εθνικού Μουσείου: κατάλογος περιγραφικός, Εν Αθήναις 1890, 197-198, αρ. 242· M. Collignon, Les statues funeraires dans l’art grec, Paris 1911, 170-172, εικ. 101· H. Kruse, Römische weibliche Gewandstatuen des zweiten jahrhunderts n.Chr., Göttingen 1975, 294 αρ. 5 («Μικρή Ηρακλειώτισσα»)· M. Bieber, Ancient Copies: Contributions to the History of Greek and Roman Art, New York 1977, 149· Ν. Καλτσάς, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Τα γλυπτά. Κατάλογος, Αθήνα 2001, 268-269, αρ. κατ. 562, εικ. 562· J. Daehner (επιμ.), The Herculaneum Women: History, Context, Identities, Los Angeles/Dresden 2007, 73, 134 σημ. 116, εικ. 3.11 (C. Vorster)· A. Alexandridis, Die Frauen des römischen Kaiserhauses: eine Untersuchung ihrer bildlichen Darstellung von Livia bis Iulia Domna, Mainz am Rhein 2004, 243, αρ. 6 (τραϊάνειο-αδριάνειο)· Th. Stephanidou-Tiveriou, «Les héros de Palatiano. Une nouvelle proposition de restitution et d’interprétation du groupe statuaire», BCH 133.1 (2009), 367 με βιβλιογραφία στη σημ. 108 (εποχή Αδριανού).