Περιγραφή - Σχόλια:

Σώζεται το σώμα του αγάλματος (συγκολλημένο από επιμέρους θραύσματα) με μεγάλο τμήμα της κεφαλής και του λαιμού (με τον όλμο). Θραυσμένα είναι το πρόσθιο δεξιό τμήμα της κεφαλής, ενώ λείπουν και τα ένθετα χέρια· το δεξί από τον ώμο (η επιφάνεια του μαρμάρου έχει δουλευτεί κατάλληλα με το βελόνι, και φέρει δύο τόρμους ένθεσης μεταλλικών συνδέσμων, ο ένας μάλιστα από τους οποίους σώζει και τον ίδιο τον ορθογώνιο σύνδεσμο, διαστάσεων 0,009x 0,004μ., που εξέχει περ. 0,018μ.), και το αριστερό από το σχεδόν το ύψος του αγκώνα (στην επιφάνεια του μαρμάρου σώζεται καμπύλος τόρμος ένθεσης μεταλλικού συνδέσμου). Η κεφαλή ήταν επίσης ένθετη (η κοιλότητα ένθεσής της που σήμερα έχει καλυφθεί με γύψο έφερε στον βυθό βαθύ τόρμο για την ένθεση μεταλλικού συνδέσμου). Η πλίνθος έχει δουλευτεί στο κάτω μέρος με το βελονάκι, οι κάθετες πλευρές της με το λαμάκι, ενώ στο πίσω μέρος φέρει δύο τόρμους συνδέσμων μήκους 0,03μ. και 0,04μ. σε απόσταση 15 εκ. μεταξύ τους και βάθους 0,005μ. για τη στερέωσή της επί της βάσης του αγαλματίου (κατά τον Γ. Δεσπίνη [1966, 221] είναι πιθανότατα λίγο μεταγενέστεροι της αρχικής κατασκευής του έργου). Τρυπάνι έχει χρησιμοποιηθεί στην επεξεργασία της πτυχολογίας των ενδυμάτων. Μικρότερες θραύσεις και απολεπίσεις παρατηρούνται κατά τόπους στην επιφάνεια του μαρμάρου, ιδίως στις ακμές των πτυχών των ενδυμάτων. Η πίσω όψη είναι δουλεμένη με επιμέλεια. Εικονίζεται ιστάμενη (επί ωοειδούς πλίνθου), μετωπική γυναικεία μορφή, μεγέθους μικρότερου του φυσικού. Το βάρος του σώματος πέφτει στο αριστερό πόδι, ενώ το δεξί είναι ελαφρώς λυγισμένο. Με βάση και τον εικονογραφικό τύπο, το δεξί χέρι φερόταν προς τα κάτω, ενώ το αριστερό ήταν προτεταμένο. Φορά χειριδωτό χιτώνα με απόπτυγμα και κόλπο, μακρύ ιμάτιο, και κλειστά δερμάτινα υποδήματα (calcei muliebres). Αποτελεί αρκετά πιστό αντίγραφο σε μικρή κλίμακα του λατρευτικού αγάλματος της Νεμέσεως του Ραμνούντα. Η κεφαλή έχει συγκολληθεί από δύο θραύσματα. Το μάτι είναι αμυγδαλόσχημο με λεπτά βλέφαρα, τα φρύδια λεπτά απολήγουν σε οξείες ακμές. Οι παρειές φουσκωμένες, η ίριδα και η κόρη δηλώνονται. Το πρόσωπο είναι λειασμένο με ράσπα. Η κόμμωση είναι «πεπονοειδής» απολήγοντας σε κότσο στο πίσω μέρος. Η μορφή φορά στρόφιον, σύμβολο ιεροσύνης (πιθανότατα στρόφια θα έφεραν και οι μορφές Γ124-Γ125). Με βάση τη δήλωση της ίριδας και της κόρης και την ενδελεχή εικονογραφική και στιλιστική ανάλυση του Γ. Δεσπίνη (1966, 222-237) το έργο μπορεί να χρονολογηθεί στους τελευταίους χρόνους του Αδριανού ή στην πρώιμη εποχή των Αντωνίνων. Μέτρια ποιότητα επεξεργασίας. Η κυλινδρική ενεπίγραφη βάση όπου στεκόταν η μορφή (βλ. παραπάνω) την ταυτίζει με την νεαρή ιέρεια της Αρτέμιδος, Kαλλίδα Αριστοκλέους· το αγαλμάτιο ανέθεσε μετά την ευδόκιμη θητεία της εικονιζόμενης ένα κρατικό συμβούλιο γερόντων (οἱ τᾶς Οὐπησίας ἱεροί γέροντες), που ήταν επιφορτισμένο με την επιμέλεια της λειτουργίας του ιερού. Στο χαμένο σήμερα προτεταμένο αριστερό χέρι κρατούσε πιθανότατα λιβανωτρίδα (δύο άκρα χέρια που κρατούν λιβανωτρίδες ίδιου υλικού και κλίμακας έχουν βρεθεί εντός του ιερού - βλ. Ορλάνδος 1962, 112ζ, πίν. 118β· Δεσπίνης 1966, 235, πίν. XXXIXα και γ· Themelis 1994, 117, πίν. 22· για ιέρειες που κρατούν λίβανωτρίδες βλ. και P. Konstantinidis, «Archaeology of Anaphe (1100 B.C.-A.D. 600). Part 2», Ostraka XXX [2021], 102-103 στον αρ. κατ. 14).

Βιβλιογραφία:

Α. Ορλάνδος, «Μεσσήνη», Έργον 1962, 127, εικ. 151· Α. Ορλάνδος, «Ανασκαφή Μεσσήνης», ΠΑΕ 1962, 112β-γ αρ. 6, πίν. Α[13], πίν. Β[δ], 112ε, 112ζ-θ, πίν. 114α-β, 118α, 120β· Γ.Ι. Δεσπίνης, «Ανδριάς ιέρειας εκ Μεσσήνης», στο Χαριστήριον εις Αναστάσιον Κ. Ορλάνδον ΙΙ, Αθήναι 1966, 220-238, πίν. ΧΧΧΙΙ-ΧΧΧIV και XXXVIII· SEG 23 [1968], 216· Ν. Καλτσάς, Αρχαία Μεσσήνη, Αθήνα 1989, 38, αρ. 14, εικ. 23· P. Themelis, «Artemis Ortheia at Messene. The Epigraphical and Archaeological Evidence», στο R. Hägg επιμ., Ancient Greek Cult Practice from the Epigraphical Evidence, Stockholm 1994, 119, εικ. 24-25· Ε.Α. Χλέπα, Μεσσήνη. Το Αρτεμίσιο και οι οίκοι της δυτικής πτέρυγας του Ασκληπιείου, Αθήνα 2001, 34, εικ. 10[Σ1])· Π. Θέμελης, Αρχαία Μεσσήνη, Ιστορία - Άνθρωποι – Μνημεία, Αθήνα 2010, 321· Π. Θέμελης, Αρχαία Μεσσήνη, Αθήνα 2014, 143, εικ. 164.