ΓΛΥΠΤΟ

Γυναικεία εικονιστική κεφαλή Γ102

  Μουσείο / Τόπος Φύλαξης: Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
  Αρ. Ευρ.: 534
  Υλικό: Λευκό πεντελικό μάρμαρο.
  Διαστάσεις: Ύψ. 0,244μ., 0,147μ. (πρόσωπο), πλ. 0,149μ., 0,109μ. (στους κροτάφους), πάχος 0,176μ.
  Τόπος εύρεσης: Λέρνα, Αργολίδας. Δωρήθηκε το 1890 στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών από τον ταγματάρχη Β. Δροσινό.
  Αρχικός Τόπος Τοποθέτησης: Άγνωστος.
  Χρονολόγηση: Περίοδος Τραϊανού.
  Αγαλματικός Τύπος: -
  Τάση Απεικόνισης Κεφαλής: Κλασικιστική «πεπονοειδής» κόμμωση και πρόσωπο που συνδυάζει ιδεαλιστικά και εξατομικευμένα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά.
  Δημόσια Παρουσία (ιδιότητα): Ιέρεια ή μύστις (λόγω του στροφίου).
  Ενεπίγραφο Βάθρο: Όχι.
  Συγγραφέας: Παναγιώτης Κωνσταντινίδης
  Ημ. Δημιουργίας: 2024-09-15
  Τελ. Ενημέρωση:

Περιγραφή - Σχόλια:

Η κεφαλή διατηρείται σχεδόν ακέραιη μαζί με μεγάλο μέρος του λαιμού. Λείπουν η μύτη, τμήμα του κότσου και το πίσω μέρος του λαιμού. Μικρότερες θραύσεις παρατηρούνται στο πιγούνι, στις παρειές και στην επιφάνεια του λαιμού. Παριστάνεται νεανική γυναικεία μορφή που στρέφεται ελαφρώς προς τα δεξιά. Τα αυτιά πλασμένα με επιμέλεια. Το πρόσωπο είναι ωοειδές, λιπόσαρκο, τα φρύδια λεπτά, τα μάτια αμυγδαλόσχημα με πλατιά βλέφαρα (όπως παρατηρεί η Μ. Τασοπούλου το δεξί είναι ελαφρώς μικρότερο από το αριστερό). Το στόμα επίμηκες με σαρκώδες άνω χείλος, το πιγούνι μικρό και στρογγυλό. Η περιοχή κάτω από τα μάτια φέρει βάθυνση (όλα πιθανότατα ατομικά χαρακτηριστικά της εικονιζόμενης). Φέρει «πεππονοειδή κόμμωση» (σχηματίζονται πλατιές «φέτες» που κατευθύνονται από το μέτωπο προς την κορυφή της κεφαλής) που καταλήγει σε μικρό κότσο. Η υφή των μαλλιών στην επιφάνεια των βοστρύχων δηλώνεται με μικρές παράλληλες, ελαφρώς κυματοειδείς, εγχαράξεις. Η μορφή φορά λεπτό στρόφιον κυκλικής διατομής, οι απολήξεις του οποίου δηλώνονται σχηματικά στην επιφάνεια του αυχένα, ακριβώς κάτω από τον κότσο. Το γεγονός ότι η δήλωση των λεπτομερειών στην επιφάνεια της κόμης δεν συνεχίζεται πέρα από το ύψος του στροφίου (για εξοικονόμηση εργασίας) υποδεικνύει ότι το πίσω μέρος της κεφαλής δεν θα ήταν ορατό. Καλή ποιότητα επεξεργασίας. Η παρουσία του στροφίου πιθανότατα υποδεικνύει μια αναγνώριση ως ιέρεια ή μύστιδα για την νεαρή γυναίκα (για το στρόφιο σε συνδυασμό με την πεπονοειδή κόμμωση βλ. και Γ25). Από τον Παυσανία (II.36,7–8 και 37) γνωρίζουμε ότι στη Λέρνα υπήρχε η μυστηριακή λατρεία της Δήμητρας Πρόσυμνας (δηλαδή των ύμνων), καθώς και εκείνη του Διονύσου, κατά την οποία λάμβαναν χώρα νυχτερινές τελετές.

Βιβλιογραφία:

ΑΔ 1890, 139, αρ. 13· Π. Καββαδίας, Γλυπτά του Εθνικού Μουσείου: κατάλογος περιγραφικός, Εν Αθήναις 1890, 288, αρ. 534· Π. Καστριώτης, Γλυπτά του Εθνικού Μουσείου: κατάλογος περιγραφικός, Εν Αθήναις 1908, 86, αρ. 534· Α. Ντάτσουλη – Σταυρίδη, «Παιδικά και νεανικά πορτραίτα της ρωμαιοκρατίας στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών», ΑΑΑ 13 (1981), 326-327, εικ. 14-15· Μ. Τασοπούλου, Το πορτρέτο της εποχής του Τραϊανού στην Ελλάδα, Θεσσαλονίκη 2018 (μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), 65, 74, 118-119, αρ. κατ. 54, πίν. 48γ-δ (εποχή Τραϊανού).